Vandaag weer eens naar Einstein on the Beach geluisterd. Dat is een minimal music opera van Phillip Glass. Ik hoorde dit stuk voor het eerst op de middelbare school. Misschien dat ik het de eerste keer beluisterde omdat ik vond dat het bij mijn algemene ontwikkeling hoorde, maar ik ben het echt gaan waarderen. Mijn oren zijn er voor open gaan staan.
Op de lagere school was ik op een kinderfeestje waarbij we met z’n allen in een huifkar door een bos reden. We zongen onze eigen versie van “een potje met vet”. Je kent het wel: eerste couplet, tweede couplet enzovoort. In de variant die wij zongen werd de hoeveelheid potjes steeds groter. Je begint met “potje potje potje potje vèhèhèt”, maar vanaf het vijfde couplet kwam er telkens een potje bij. Kun je nagaan wat er gebeurt als je bij het vijfentwintigste couplet bent. Ten eerste moet je goed tellen, ten tweede moet je even kijken wanneer je adem kunt halen en ten derde kun je jezelf in een herhaaltrance zingen. Arme ouders die tussen de potje-potje-potje-potje-zingende kinderen zaten. Gelukkig is het een kort liedje en zelfs al herhaal je het veertig keer, dan is het nog steeds maar een paar minuten. Ik vond die herhaling en dat ritme van de potjes heerlijk. Het had voor mij wel een overtuigende minimal-music-kwaliteit, al had ik daar op dat moment nog nooit van gehoord. Ik denk dat ik nog fan was van Abba. Ik had een casettebandje met hun hit “Does your modder now” [sic].
Wat ik ook wel eens deed, alleen of met een vriendinnetje, was het herhalen van een willekeurig woord tot de betekenis verdween en de klank overbleef. Werkt met alle woorden. Misschien sneller bij korte woorden dan bij lange woorden. En misschien helemaal niet bij het woord geneesmiddelenvergoedingssysteem. Dat woord is een gedicht op zich.
In Einstein on the Beach is de gezongen tekst in de ritmische stukken het tellen van de maten: one, two, three, ……., eight. In de meer lyrische stukken zingen ze de lettergrepen van solfège: do, re, mi, fa….. Het libretto wordt uitgesproken achter, onder of door de muziek. Er komt geen strand in voor en geen Einstein, zover ik weet. De muziek kan in sommige delen behoorlijk doordenderen met al die snelle herhalingen. Het stuk duurt, op cd, bijna drie uur. Het is swingende, wervelende, meeslepende, repetitieve muziek, waarin niets hetzelfde blijft. Maar drie uur is lang. Soms haal ik het eind, maar even vaak is het ineens genoeg. Op slag is het zenuwirriterende herrie en gaat het subiet uit.
Daarna zet ik Kate Bush op, met het nummer Pi.
