Je moet uitkijken dat je niet de slaaf wordt van je machines. Ik denk hierbij in het bijzonder aan de klopboor en de tandenborstel.
Met een groepje mensen zit ik de lunch te nuttigen en ondertussen bespreken we onze relatie met de elektrische tandenborstel. De aanleiding ben ik vergeten. Maar het zou mij niets verbazen als dit onderwerp vooraf gegaan is door mijn stokpaardje: de intern meelopende kookwekker. Als ik een gerecht in de oven heb staan en de kookwekker zet, even iets achter de computer ga doen of een stukje in de krant lees, dan kan ik ineens de drang voelen om naar de keuken te lopen. Terwijl ik naar de keuken loop, begint de wekker te piepen. Dit toeval komt zo vaak voor, dat ik denk dat ik een interne wekker heb. Dat verhaal heb ik vaker verteld. Je kunt er in een gesprek veel kanten mee op: wekkers die je vergeten bent te zetten, moeilijkheden bij het reinigen van een oven, apparaten met ingebouwde timers.
S vertelt dat hij zich gekoeioneerd voelde door de strakke leiding van de elektrische tandenborstel. Zo'n apparaat geeft ieder halve minuut een teken (brbrrr) dat je door kunt naar het volgende "kwadrant" in je mond en na twee minuten (brbrbrrr) ben je dan klaar. "Ik zet dat ding altijd vlak voor het einde van de twee minuten uit", zegt S. "Maar hoe weet je dan dat je er net vóór zit? Je hoort dan toch niet het brbrbrrr dat die twee minuten aangeeft?" "Dat is een kwestie van ervaring", zegt hij. S heeft kennelijk een heel precieze interne wekker. "Ik begreep eerst helemaal niet dat die brbrr iets met het poetsen te maken hadden," zegt B, "ik poets sowieso langer dan twee minuten. Twee minuten is toch niks? Waar bemoeit dat apparaat zich mee?" En ik zeg: "Ik volg altijd keurig wat de tandenborstel voorschrijft. En ik tel vier keer mee tot dertig om nog gelijkmatiger door mijn mond te wandelen en te kijken of ik mijn aandacht wel goed verdeel over alle tanden en kiezen." Wat ik er niet bij zeg, maar wat ik nu wel durf te bekennen is dat ik na de zoemer expres nog even door blijf poetsen. Want dan ben ik een poetser die meer doet dan strikt gesproken van een mens gevraagd mag worden. Een goede poetser is ook een goed mens in bredere zin, toch?
Ik loop na de lunch terug naar mijn werkplaats en op de gang hoor ik iemand aan de telefoon uitleggen waarom hij echt geen gat komt boren met zijn klopboormachine. "Ik heb mij al jaren geleden voorgenomen om geen gaten voor anderen te boren", zegt hij, "Het is helemaal niet makkelijk om in hard beton te boren. Voor jezelf boren dat gaat nog wel, maar voor iemand anders, dat trek ik gewoon niet." Ik had dit standpunt nog niet eerder gehoord, maar ik sluit mij er hartgrondig bij aan: gaten boren in beton is afschuwelijk. En je kunt gewoon weigeren om anderen te helpen aan een gat in hun plafond. Mocht ik toch in het bezit zijn van een goede klopboor, dan hou ik dat angstvallig geheim. Voor je het weet gaan mensen je uitnodigen voor je machine en niet voor wie je bent.
