Bij een marktonderzoeksbureau leerde ik kleine beetjes kennis over een onderwerp, uit te smeren tot een gesprek.
Ik interviewde mensen in het kader van een onderzoek naar de automatisering van middelgrote bedrijven. Ik zat achter een pc met een vaste telefoon bij de hand. Zo ging dat begin jaren '90. Er verscheen een bedrijf op mijn beeldscherm en Ik toetste het telefoonnummer in op de telefoon. Die telefoon had druktoetsen en een hoorn die vast zat met een gekruld snoer. Nee, dat kan niet. Ik zal toch wel een headset op gehad hebben, anders kon ik onmogelijk met twee handen de antwoorden snel in de computer zetten. Ik hoorde de kiestoon en als er iemand opnam zei ik: 'Goedemorgen, u spreekt met Sandra Catsburg, van puntjepuntjepuntje, kunt u mij doorverbinden met degene die gaat over de automatisering?'
Zodra ik de juiste persoon te pakken had, startte ik mijn vragenlijst. Die bestond uit meerkeuzevragen over mainframe computers, en of die draaiden op Unix of andere besturingssystemen. Na een paar keer alle schermen door te zijn gegaan en alle vragen met alle antwoorden te hebben voorgelezen, kende ik het geheel uit mijn hoofd. En toen begon het leuk te worden. In plaats van de antwoorden voor te kauwen, stelde ik de vragen alsof het open vragen waren en wachtte af of ik iets hoorde dat ik aan kon vinken. Enthousiast vertelden mensen over hun computersystemen. Ze waren vast blij dat ze iemand aan de lijn hadden die hun werk begreep en aan wie ze uit de doeken konden doen hoe goed ze alles hadden geregeld. In werkelijkheid wist ik totaal niet waar ze het over hadden. Het enige dat ik deed was meewaaien met de geïnterviewde en opletten of wat ze vertelden in de vragenlijst voorkwam. Losjes vlocht ik de vragen in het gesprek. Als iets ter sprake kwam dat aan het eind van de lijst pas kon worden ingevuld, dan onthield ik het en vulde het later in. Vlotjes klikkerdeklikte door de lijst heen. Na een geanimeerd interview sloot ik af met: 'Hartelijk bedankt voor uw medewerking!' En dat was dat.
Les 1:
Het is heel goed mogelijk om de juiste informatie uit mensen te krijgen zonder dat je zelf precies weet waar het over gaat.
Les 2:
Je kunt met een heel klein beetje kennis een inhoudelijk gesprek voeren over uiteenlopende onderwerpen. Zorg daarbij wel dat je je summiere begrip zo gebruikt dat de vragen en antwoorden binnen de context van het gesprek logisch zijn. Je hoeft zelf geen deskundige te worden. Zorg voor vloeiende overgangen van zijsporen naar vragen die je af wilt vinken.
Les 3:
Dit werkt bij alle soorten gesprekken! Deze technieken laten zich uitstekend toepassen op verjaardagen, bij de bushalte en bij alle ontmoetingen met mensen waar je niet direct raakvlakken mee lijkt te hebben. Er is altijd iets waar je vragen over kunt stellen en waar je informatie over kunt verzamelen.
Les 4:
Geloof niet dat ik ook maar de geringste kennis heb van wat dan ook.
