Zonder context

Al heel lang ken ik de beroemde zin uit een gedicht van Lucebert: “Alles van waarde is weerloos”. Zonder de context van het gedicht heeft dit citaat een geheel zelfstandige status in onze taal gekregen. Als een vaste uitdrukking. Ik denk dat die ene losse zin eigenlijk een apart kunstwerk is geworden, los van het gedicht waar het uit is voortgekomen. Net zoals de Cruijffiaanse gezegden (”als ik had gewild dat je het begreep, had ik het wel beter uitgelegd”) veelzeggend kunnen zijn als je niet van voetbal houdt.

Mij spreekt deze van iedere context los gezongen zin altijd erg aan. Hij lijkt een diepe waarheid aan te stippen. Iedere keer als mijn hart krimpt of breekt bij het zien van een geliefde die lijdt, een kwetsbaar jong eendje, een weerloze boom met het geluid van kettingzagen rond zijn roerloze stam, een kind dat gepest wordt, dan wordt duidelijk: alles van waarde is weerloos. Het is misschien een rijtje grote en kleine zaken door elkaar, maar compassie let niet op formaat.
Het past ook goed bij de kwetsbaarheid van een systeem van waarden dat je hebt, alleen of met elkaar. En dan vooral wanneer dat waardensysteem bedreigd wordt door iets, door krachten van buitenaf.

Zo ben ik “alles van waarde is weerloos” gaan zien, in mijn particuliere opvatting.

Toen zag ik op een vrachtwagen die prachtige zin in een geheel nieuwe context. Ik weet niet meer helemaal precies hoe het er stond. Het was iets als: “[bedrijfsnaam] - Archiefvernietiging - Alles van waarde is weerloos”. Zo, met dat ene woord ervoor, draait de betekenis ineens om. Keek ik eerst altijd mee met het kwetsbare, nu keek ik ineens uit de ogen van de agressor: “Heeft u nog iets van waarde liggen? Wij vernietigen het voor u in een handomdraai, het waardevolle kan zich toch niet verweren.” Het was natuurlijk niet zo bedoeld. Het was vast bedoeld om aan te duiden dat je met gevoelige informatie in archieven zorgvuldig om moet gaan en ze daarom soms moet vernietigen. Maar toch, de blik is hier gericht op vernietigen en niet op kwetsbaarheid.

Zo kan dat dus gaan met een stukje van een gedicht dat los komt te staan van zijn oorsprong: het kan zomaar in zijn tegendeel omslaan. En het mag, je mag dingen gewoon uit hun context rukken en er de draai aan geven die je wil. Je mag ironiseren, omkeren, zwart maken, belachelijk maken, mooier maken, opnieuw maken, herkenbaar of onherkenbaar. Het is niet altijd geslaagd of netjes en kan in extreme gevallen misschien op smaad lijken, maar het mag.

Voor de volledigheid heb ik het gehele gedicht gelezen. Nu pas voor het eerst, nu ik dit stukje schrijf. Het gedicht heet “de zeer oude zingt”. En de betekenis van de geciteerde zin is binnen dat gedicht veel mooier, breder, moeilijker te begrijpen dan ik had vermoed. Ik dacht dat het gedicht misschien zou gaan over waar ik dacht dat de zin over ging, maar dat is niet zo. Er zit meer ruimte in dat gedicht. Lees het maar eens, makkelijk te vinden op het web.

Inmiddels zijn er veel blogs verschenen. Daarom heb ik trefwoorden toegevoegd. Je kunt lezen van nieuw naar oud, maar je kunt ook klikken op een trefwoord waar je meer van wilt weten.
Alle trefwoorden:

100 woorden (5) dieren (16) dingen (5) droom (7) eten (10) gedicht (7) gesprek (35) hmmm (49) kunst (34) lang geleden (20) muziek (6) sorry (1) Stella (3) van een afstandje (29) verkeer (6) winkel (6)

Vorige blogpost:

De halve liefde

Volgende blogpost:

Groet!

Naar het overzicht van alle blogs